Ochrona dóbr osobistych – czym są i jak skutecznie je chronić?

Każdy z nas posiada dobra osobiste, które chronione są przepisami prawa cywilnego. Ale czym właściwie są dobra osobiste, jakie konkretnie wartości podlegają ochronie prawnej i jak można skutecznie reagować w przypadku ich naruszenia? Odpowiedź znajdziesz w tym praktycznym poradniku.

Czym są dobra osobiste?

Dobra osobiste to wartości niemajątkowe, które związane są ściśle z człowiekiem i chronione są ze względu na godność osobistą każdej jednostki. Prawo chroni te dobra przed bezprawnymi działaniami osób trzecich, które mogą je naruszyć.

Kodeks cywilny w art. 23 wskazuje przykładowy katalog dóbr osobistych, do których zalicza się m.in.:

• zdrowie,
• wolność,
• cześć (dobre imię),
• wizerunek,
• tajemnica korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukowa i artystyczna.

Należy jednak pamiętać, że katalog ten ma charakter otwarty, co oznacza, że chronione mogą być także inne wartości, jeżeli zostaną uznane przez sąd za zasługujące na ochronę prawną.

Art. 24 Kodeksu cywilnego – jak prawo chroni dobra osobiste?

Artykuł 24 Kodeksu cywilnego reguluje ochronę dóbr osobistych, zapewniając każdemu, kogo dobra osobiste zostały zagrożone lub naruszone, prawo do:

• żądania zaniechania działań naruszających dobra osobiste,
• żądania, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, podjęła działania mające na celu usunięcie jego skutków, w szczególności poprzez złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i formy,
• żądania zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny,
• żądania odszkodowania, jeśli wskutek naruszenia dóbr osobistych powstała szkoda majątkowa.

Aby ochrona była skuteczna, naruszenie dóbr osobistych musi mieć charakter bezprawny, czyli dokonywane bez zgody osoby, której prawa zostały naruszone, i bez podstawy prawnej usprawiedliwiającej takie działanie.

Do jakiego sądu należy skierować pozew i ile wynosi opłata?

Pozew o ochronę dóbr osobistych należy skierować do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego lub miejsca dokonania naruszenia. Opłata sądowa od pozwu o ochronę dóbr osobistych wynosi zasadniczo 600 zł. Jeśli jednak wraz z pozwem dochodzone jest również roszczenie majątkowe (np. odszkodowanie), opłata wynosi 5% wartości przedmiotu sporu.

Czego można domagać się w pozwie?

W pozwie można domagać się:

• zaprzestania naruszania dóbr osobistych,
• usunięcia skutków naruszenia, np. poprzez przeprosiny lub sprostowanie,
• zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę,
• odszkodowania za poniesioną szkodę majątkową,
• publikacji oświadczenia przepraszającego lub sprostowania,
• zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny.

Przykład naruszenia dóbr osobistych w Internecie – Instagram i Facebook

Coraz częściej dochodzi do naruszeń dóbr osobistych w przestrzeni internetowej, zwłaszcza na popularnych platformach społecznościowych takich jak Instagram czy Facebook. Typowym przykładem jest publikacja nieprawdziwych lub obraźliwych treści, które godzą w czyjąś cześć i dobre imię.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której użytkownik Instagrama publikuje fałszywe informacje lub obraźliwe komentarze dotyczące innej osoby, zarzucając jej na przykład działania niezgodne z prawem lub obrażając ją publicznie. Podobnie może dojść do sytuacji na Facebooku, gdzie ktoś rozpowszechnia zdjęcia prywatne bez zgody osoby widocznej na tych zdjęciach, jednocześnie zamieszczając poniżające opisy. Takie działania stanowią klasyczny przykład naruszenia dóbr osobistych i są podstawą do skutecznego dochodzenia ochrony na drodze sądowej.

Jakie orzeczenie może wydać sąd?

Sąd, uwzględniając powództwo, może wydać wyrok zobowiązujący pozwanego do:

• zaniechania dalszych naruszeń,
• dokonania czynności niezbędnych do usunięcia skutków naruszenia (np. przeprosin),
• zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• zasądzenia odszkodowania, jeśli powstała szkoda majątkowa,
• zobowiązania do publikacji wyroku lub oświadczenia w mediach lub Internecie.

Jeśli potrzebujesz profesjonalnego wsparcia w zakresie ochrony dóbr osobistych, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią. Nasz zespół prawników pomoże Ci skutecznie dochodzić Twoich praw.